Lokalizacja
Śluza Miejska znajduje się w centrum miasta przy ul. Karola Marcinkowskiego nieopodal mostów Solidarności.
Historia
Pierwotna śluza drewniana została zbudowana w tym miejscu wraz z oddaniem do użytku Kanału Bydgoskiego w 1774. Później była wielokrotnie przebudowywana z powodu trudnych warunków geotechnicznych oraz ograniczonej trwałości materiału z jakiego była zbudowana.
W 1788 śluza zawaliła się, wobec czego w następnych latach przeprowadzano doraźne prace naprawcze, w celu umożliwienia transportu wodnego. W 1790 rozpoczęto budowę z cegły i kamienia, jednak ostatecznie wobec trudności wykonawczych w dwa lata później oddano do użytku ponownie śluzę zbudowaną z drewna. Ta konstrukcja zawaliła się w 1803. Śluzę odbudowano ponownie dwa lata później znowu z użyciem nietrwałego drewna.
W następnych latach śluzę wielokrotnie modernizowano i naprawiano. W 1882 po licznych awariach i osunięciach rozpoczęto wznoszenie obok murowanej śluzy o nietypowym kształcie trapezowym.
Nowa konstrukcja, która dotrwała do dzisiaj, powstała w latach 1908-1912, a do użytku oddano ją w 1915 roku wraz z nowym odcinkiem Kanału Bydgoskiego dostosowanym do transportu 400-tonowych barek. W 1915 roku zasypano starą śluzę trapezową, której kamienne oblicowanie jest widoczne dzisiaj u zbiegu ul. Marcinkowskiego. W 2014 roku w ramach projektu przebudowy bulwarów nad Brdą, ściany i komorę dawnej śluzy wyeksponowano w celach edukacyjno-historycznych.
W 2005 roku zespół śluzy Miejskiej w Bydgoszczy skłądający się ze śluzy, budynków maszynowni, sterowni i domu śluzowego, został wpisany do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego.
W latach 2014-2015 planowany jest remont kapitalny śluzy Miejskiej, którego koszt wynosi 12 mln zł. Obejmuje on m.in. konserwację ścian i dna komory śluzowej, elementów mechanicznych, skarp, ścian oporowych, kanałów obiegowych, wykonanie instalacji monitoringu nagłaśniającego i wizyjnego, remont dróg dojazdowych i ogrodzeń.
Charakterystyka
Śluza Miejska umożliwia pokonywanie przez jednostki pływające różnicy poziomów wody, spiętrzonej za pomocą jazów: Farnego iUlgowego oraz ich ruch pomiędzy śluzami Czersko Polskie a Okole. W tym miejscu statki płynące w górę rzeki w kierunku Kanału Bydgoskiego i Odry podnoszone są o 3 m. Przed śluzą Miejską rzeka Brda rozdziela się na dwie odnogi: Brdę skanalizowaną, w której ciągu znajduje się komora śluzy oraz Młynówkę opływającą Wyspę Młyńską, która uchodzi do Brdy poprzez jaz Ulgowy, jaz Farny, elektrownię wodną „Kujawska”, kanał Międzywodzie i przepławkę dla ryb opodal przystani Bydgoszcz.
Jest to śluza komorowa o konstrukcji dokowej o wymiarach komory 57,4 × 9,6 m. Długość całkowita wynosi 78,7 m. Konstrukcja śluzy podzielona jest na sekcje dylatacyjne: głowa górna, komora i głowa dolna. Zamknięcia głowy dolnej stanowią wrota wspornedwuskrzydłowe. Napełnianie wodą następuje przy pomocy kanałów obiegowych. Zamknięcia śluzy i kanałów obiegowychposiadają napędy elektromechaniczne oraz ręczne.
Na głowie dolnej śluzy znajduje się jednoprzęsłowa kładka stalowa o rozpiętości 10 m, stanowiąca przejście technologiczne. Na stalowych wrotach funkcjonują rozwierane kładki ruchome. Kładka na wrotach dolnych jest dwuczęściowa z pomostem o dwustronnej balustradzie, natomiast na wrotach górnych – jednoczęściowa chowana pod wodą w czasie śluzowania.
Tramwaj wodny
Na obiekcie śluzowany jest każdorazowo podczas swego rejsu Bydgoski Tramwaj Wodny (ok. 6 razy dziennie). Czas tej operacji trwa ok. 20 min.
Ciekawostka
W 1969 r. podczas kręcenia w Bydgoszczy zdjęć do serialu Czterej pancerni i pies, aby uzyskać efekt przerwanej tamy, gwałtownie spuszczono wodę ze śluzy, zalewając Rybi Rynek. Natomiast tłem dla odcinka 14. (Czerwona seria) stała się rzeka Młynówka.
